Ná Salaímis ár Lámha le Fuil naná nÉimineach

ShohSeo artalt screeua scríobh Isla Callister 'synsan earishlioaririsleabhar Nos.ie erar ynan 11oo11ú Mee Veanagh yn OuyirMí Mheán Fómhair 2019.

Ta'nTá an traartysscrios asagus ynan coaylcaillteanas dooinnoildaonna harrishthar kiarecheithre bleeaneybliana dy liehgo leith jehde caggeychogadh eddyridir ynan co-chiangleycomhghuaillíocht leeiditatá á treorú liorishag ynan Araab SaudiAraib Shádach marish ynle reiltysRialtas YeamanÉimin asagus nyna hirreydee-maghréabhlóidithe Houthi er vetar éis a bheith craghoiltubaisteach, leshleis Nyna HashoonynNáisiúin UnnaneysitAontaithe cur coontey jehag déanamh cur síos air myrmar ynan geyre-ghaueghéarchéim dooinnoildhaonna s'messeyis measa 'syar theihlldomhan.

Neayr'sÓ 2015, ta'ntá an caggeycogadh theayaghcathartha aynsin YeamanÉimin er varrootar éis marú 91,600 dy leihduine, asagus tatá 24.1 millioonmilliún dy leihduine ayns feme cooney debejagha bhfuil cúnamh ag teastáil go géar uathu, rerede réir fyssereesonraí noanua curritcurtha maghamach liorishag ynan çhaleetionscadal fyssereesonraí ynnydionaid asagus taghyrtimeachta streeucoinbhleachta armitarmáilte. TaTá troddanfeachtas bleaystanysbuamála ynna Araab SaudihAraibe Sádaí er n'yannoo deantar éis sprioc a dhéanamh jeh'nden theayphobal, asagus myrmar eiyrtysthoradh er shenair sin, tatá ny smooníos mó naná 8000 dy vraanebean, dy gheineyfear asagus dy phaitçhynpáiste neu-chyndaghneamhchiontach er n'gheddyn baasetar éis bás a fháil. Gys yGo dtí an laalá t'ayn jiuatá inniu ann, ta'ntá an co-chiangleychomhghuaillíocht kyndaghciontach jeh'nsa chooidchuid smoois mó jehde ny baaseyn theayaghbásanna an phobail.

Choud'sChomh fada agus ta'natá an chooidchuid smoois mó jeh'nden cho-phobblechomhphobal eddyr-ashoonaghidirnáisiúnta curag léiriú feohfuatha dado nyna soiaghynhionsaithe erar yan theaybpobal liorishag co-chiangleycomhghuaillíocht ynna Araab SaudihAraibe Sádaí, trooid maghle linn 2010–18, va'nbhí an Vretin VooarBhreatain asagus SteatynStáit UnnaneysitAontaithe AmericaMheiriceá jeesdhá cheann jehde ny cheeraghynna tíortha ren crecka dhíol ynan earroolíon smoois mó dy armynd'airm rishleis ynan Araab SaudiAraib Shádach. AynsIn ymmodeeiliomad aghtynbealaí, tatá nyna dellalyntrádálacha shohseo jannooag déanamh co-ayrneerannpháirtithe jeudíobh ayns nysna loghtyncoireanna caggeecogaidh taatá noi'nin aghaidh an leighdlí eddyr-ashoonaghidirnáisiúnta taatá goll er jannooá ndéanamh ayns yin YeamanÉimin liorishag armeeynairm yna cho-hiangleycomhghuaillíochta. AghAch, cre'n aght taconas atá shohseo bentynag baint rishle ManninManainn vegbheag veenmhín?

EcAg jerreydeireadh 2018, renrinne feyshtceist screeuitscríofa gysin Westminster soilshaghey maghmíniú dy rowgo raibh etleyderynpíolótaí SaudiSádacha ynsitá n-oiliúint liorishag Armee AerAerfhórsa HostynShasana ecag ynan ynnydionad aeraeir ocatá acu aynsin Ynys Môn, ‘RAF Valley’. RenRinne mooaranemórán possanyngrúpaí sheesíochána BretnaghBreatnacha jannoo plaiyntgearán noiin aghaidh trainalthraenáil etleyderynna bpíolótaí SaudiSádacha asagus ynan ymmydúsáid jeh reamys-aerd'aerspás Vretinna Breataine Bige. Lurg shohIna dhiaidh seo, hie eh er feddyn maghfuarthas amach dy velgo bhfuil ymmydúsáid jeantdéanta jeh'nden phurt aeraerfort theayaghpoiblí aynsi ManninManainn, Roonysvie, liorishag ynan Aer ArmeeAerfhórsa SaudiSádach ayns yn trainal ocina gcuid traenála liorishó ArmeeArm Vretinna Breataine.

Ta'nTá an banglanecraobh ManninaghManannach jeh'nden chommeeysChonradh CeltiaghCeilteach er vetar éis a bheith coraaag plé gasteygo gasta erleis ynan chooishscéal, asagus adiad chionneyag cur brú erar ynan reiltysrialtas asagus ynan ÇhirveishaghtRoinn FendeilysCosanta sonar son ansoorynfreagraí. TrooidTríd shohseo, v'adbhí siad er nyná shickyragheyndearbhú liorishag ynan ÇhirveishaghtRoinn FendeilysCosanta dy rowgo raibh Roonysvie naneceann jehde nyna pairkyn aeraerpháirceanna ‘ynnydoiláitiúla’ ymmyditúsáidte aynsi trainaldtraenáil pilotynpíolóta eddyr-ashoonaghidirnáisiúnta. Hooar adFuaireadar maghamach dy rowgo raibh 37 dy leihduine voish ynón ArmeeArm SaudiSádach ynsitá n-oiliúint ecag RAF Valley myrgeddinfreisin. Ta shoh kiangleyCeanglaíonn sé seo ReiltysRialtas VanninMhanann rishle aarlagheyhoiliúint nyna pilotynbpíolótaí SaudiSádacha taatá kyndagh jeh nyciontach sna loghtyncoireanna caggeecogaidh ayns ynin YeamanÉimin.

AynsIn çhionraaagóid copharteeaghchomhpháirteach leeidittreoraithe liorishag yan ChommeeysChonradh CeltiaghCeilteach asagus yan banglanecraobh ManninaghManannach jehde Amnesty International çheu-mooietaobh amuigh jehde Roonysvie, renrinne ny piggadeelucht na bpicéad jannoo aghinachainí da'nar an reiltysrialtas dy gheddyn coontys oikoille cuntas oifigiúil a fháil voishó Westminster dy ghraag rá dy negingur éigean dooindúinn kiarail ynsagheyoiliúint a sholáthar sondo çheerthír erbeear bith ta'da bhfuil siad creckag díol armynairm gysleo. Ny sodjeyAnuas air sin, red ad gyllaghd'iarradar erar reiltysrialtas ManninMhanann dy hassooseasamh noi'nin aghaidh na ymmydhúsáide jehde Roonysvie son yndon ynsagheyoiliúint.

AynsI coontysráiteas liorishag ynan Ard-ShirveishaghbPríomh-Aire, Howard Quayle MHK, dooyrtdúirt ehsé dy rowgo raibh ynan chooishscéal assas stiureystiúradh ManninManann er yn oyrde bhrí dy velgo bhfuil currymcúram erar Westminister sonar fendeilyschosaint asagus commeeyssynar chonarthaí eddyr-ashoonaghidirnáisiúnta cordail rishde réir ynan vunraghtbhunreachta. MarishChomh maith leis shensin, ren eh fockley maghd'fhógair sé dy rowgo raibh ynan slattystAcht cormidComhionannais t'ecatá ag ynan ellanoileán lhiettalag cur coisc ar ynan reiltysrialtas veih jannoo lhiettrimysbac a chur erar ashoonaghtnáisiúntacht ynricanamháin. Dy boiraghAr an drochuair, dooyrtdúirt Howard Quayle dy rowgo raibh tailleytáille eeckitíoctha da'nleis an reiltysrialtas sonas daghgach keayrtuair ta'natá an cliaghteycleachtadh cheet faare yag teacht i ngar don thallootalamh fegooishgan goaill grunttuirlingt ecag Roonysvie asagus dy rowgo raibh ynan ymmydúsáid jeh'nden phurt aeraerfort liorishag ynan RAF lhiggeyag ligean dado nyna stiureyderynstiúrthóirí traaght-aeraerthráchta mooadagheyméadú ny hooryn cliaghtey oca gcuid uaireanta cleachtaidh. TaTá nyna hoyryncúiseanna fardalaghsuaracha shohseo currit go dooreysáraithe liorishag nyna loghtyncoireanna caggeecogaidh taatá nyna pilotynpíolótaí SaudiSádacha jannooag déanamh ayns ynin YeamanÉimin.

CheauChaith Bernard Moffat voish ynón CommeeysChonradh CeltiaghCeilteach ourysamhras erar ynan aggyrtmaíomh liorishag ynan Ard-ShirveishaghPhríomh-Aire dy beign dagurbh éigean do ManninMhanainn kiarail cooney trainalcúnamh traenála a sholáthar fo'nfaoin vunraghtbhunreacht. DaggyrDúirt ehsé nagh neenach é shohseo myrmar ta'natá an chooishscéal, asagus rerede réir ynan choardailyschomhaontaithe bun-raghtoilbhunreachtúil bentynag baint rishle fendeilyscosaint vaa bhí reaghitsocraithe aynsi 1969, cha nodní féidir le skimmeefoireann cahnaghmhíleata voishó builláiteanna elleyeile syar theihlldomhan jannoo ymmydúsáid a dhéanamh jehde ManninMhanainn, naná ea reamys aerhaerspás, gyngan cordailyscomhaontú ro-laueroimh ré voishó ReiltysRialtas VanninMhanann.

DyGo hamlaghhíorónta, neayr'só ayns yn Yeaman toshiaghtthosaigh an choimhlint in Éimin, tatá toyrtysdeontas jehde £27,000 er ve currittugtha dado sheshaghtynchumainn giastyllaghcharthanachta taatá cooneyag cabhrú leshleis ynan gheyre-ghaueghéarghá liorishag ReiltysRialtas VanninMhanann. My vees yn reiltys tannaghtynMá leanann an rialtas dy lhiggeyag ligean dado pilotynphíolótaí SaudiSádacha jannoo ymmydúsáid a dhéanamh jehde Roonysvie, ta'ntá an cooneycúnamh argidoilairgid er ve jeantdéanta ayns fardailin aisce.

ReeshtaghArís, sheis smooinaghttuairim chadjinchoitianta yan reiltysrialtais ehé nagh velnach bhfuil coraaguth nyná niart-stiureeneart ainagainn harrishar ynan cooishscéal. Cha vodNí féidir shohé seo ve er ny endeila chosaint. Dy veLe bheith smooinit eráirithe myrmar olteybhall currymaghcúramach jeh'nden cho-phobblechomhphobal dowanaghdomhanda, sheginis éigean dado ReiltysRialtas VanninMhanann shassooseasamh er cairysar son an chirt. T'ehTá sé traain am dy chur jerrey erdeireadh a chur leis yan chiangleycheangal eddyridir caggeycogadh asagus yan purt aert-aerfort theayaghpoiblí ainatá againn, asagus dy ghoaill aa-smooinaghtathsmaoineamh a dhéanamh er nynar ár mooinjerysngaol rishle Westminster. MyMá tatá currymcúram orrinorainn dy hrainaltraenáil pilotynpíolótaí caggeecogaidh voish ynón Araab SaudiAraib Shádach ecag Roonysvaie asagus sollaghey nyn laueynár lámhaa a thruailliú leshle fuillfuil YeamaneeÉimineach neu-chyndaghneamhchiontach cordail rishde réir bun-raghtbunreachta Vretinna Breataine, gysgo niurinhifreann leshleis.