Ná bac le ‘H*alloween’ – Hop-tu-Naa atá ann!

ShohSeo artalt screeua scríobh Isla Callister 'synsan earishlioaririsleabhar Nos.ie erar ynan 29oo29ú Jerrey FouyirDeireadh Fómhair 2020.

JarroodDearmad ‘H*lloween’ asagus ‘PumkinynPuimcíní’ erar ynan chiedchéad laalá jeigdhéag asagus feedfiche. ShioneIs eol dado MannineeMhanannaigh dy velgo bhfuil ennymainm elleyeile curritcurtha erar ynan laalá shohseo, leshle tradishoonyntraidisiúin er lhehar leith asagus anchasleydifriúil. SheIs é ‘Hop-tu-Naa’ t'aynatá ann, asagus sheis é ynan cliaghteynós ManninaghManannach shinneyis sine t'aynatá ann nagh ren rieau scuirrnár scoireadh riamh.

DyGo tradishoonaghtraidisiúnta, vabhí Hop-tu-Naa, nynó ‘Oie HouneyOíche Shamhna’, cowragheyag marcáil ynan çhenn vleintseanbhliain noanua CeltiaghCheilteach asagus toshiaghttús ynan yeureegheimhridh. T'ehTá sé foastfós biobeo asagus lajerláidir aynsi ManninManainn, aghach tatá nyna tradishoonyntraidisiúin er chaghlaatar éis athrú harrishthar nyna bleeantynblianta asagus s'feeris fíor nagh neenach Hop-tu-Naa ynan redrud cheddincéanna asagus v'eea bhí sí.

Ayns nySna shenn laghynseanlaethanta, cha neení ynricanamháin traagur tráth dy yannoo ard-eailleyle ceiliúradh a dhéanamh jehar cur stiaghthabhairt isteach sauçheysábháilte ynan ‘ouyrfhómhair v'ayna bhí ann, va'nbhí an traatráth scanshoiltábhachtach neeshtfreisin sondon faaishnaghfháistine. V'eh er ny chredjalChreidtí dy rowgo raibh ynan scarreydeighilt eddyridir ynan theihllsaol shohseo asagus ynan theihllsaol ‘elleyeile’ ny s'theinneyníos tanaí ecag ynan traaam shohseo, asagus myrmar eirtysthoradh, vabhí cooid dyroinnt chliaghtaghynnósanna faasechredjuaghdíchreidmheacha aynann.

VaBhí ‘soddagcáca valloobalbh’ (sorçh dycineál verreencáca çhiutiubh) ecag veanlár chliaghteyan cheiliúrtha er lhehar leith erar Oie HouneyOíche Shamhna. Beign daB'éigean do ooilley nygach mraane aegeybean óg gaarlagheyullmhú asagus fuinneyfuineadh ynan soddagcháca ry-cheilleyle chéile asagus t'ehtá sé symoilspéisiúil nagh rownach raibh peiaghduine erbeear bith lowitceadaithe gra un 'ockleaon fhocal a rá. HugThug ynan cliaghteycleachtadh shohseo ynan ennymt-ainm ‘balloobalbh’ erair. RereDe réir nyna skeealynscéalta, va'nbhí an soddagcáca jeantdéanta leshle sooiesúiche, bleaystblaosc oohuibhe asagus v'ehbhí sé ro-saillitan-saillte – cha neení berreencáca vlasstalblasta vaa bhí shohann. Hie ee er fuinneyD'fhuintí í erar ynan ghreesaghghríosach nynó erar ynan loshtlosaid asagus ny lurgina dhiaidh sin, v'ehbhí sé rheynnitroinnte eddyridir ny mraanena mná. EishtAnsin, va feme ocbhí orthu shooylsiúl er nyn dreeymi ndiaidh a gcúl gysgo dtí nyna lhiabbeeynleapacha foastfós ayns tostidina dtost. Smooinnee adShíleadar dygo vaikagh adbhfeicfidís caslysíomhá jeh nyndá ghraihderynleannáin ry-heetle teacht aynsin ashlishaisling.

VaBhí faaishnaghynfáistiní graihgrá scanshoiltábhachtach ayns nysna laghynlaethanta shensin, asagus tatá ymmoddeemórán tradishoonyntraidisiún elleyeile bentynag baint rishleis. Choud's taCé go bhfuil meemé bwooisalbuíoch dy vel shingo bhfuilimid er haghneyag seachaint nyna ny h-aghtyn shennseancóras shohseo asagus tatá ny smooníos mó dado bioysbheatha vraanemná jiuinniu naná quoi-erbeean té ta'da bhfuil siad pooseyag pósadh rishleis, tatá nyna cliaghtaghynnósanna foastfós aittgreannmhar dy liooargo leor.

VaBhí napinyntornapaí, nynó ‘moots’ ‘sysa VaarleBhéarla, cowreydagh ecina gcomhartha sóirt de Hop-tu-Naa neeshtfreisin, asagus erar ynan oieoíche heneféin, hiethéadh paitçhynpáistí mygeayrttimpeall jannooag déanamh mummeraghtcleamaireachta asagus draneyndánta. WoaillBhuaileadh adsiad nyna dorrysyndoirse leshle stumpeystumpa napintornapa asagus ren addhéanaidís aggyrtéileamh sonar arranarán, praaseynprátaí asagus skeddanscadáin. Kyndagh rishMar gheall air shohseo, va'nbhí an ennymt-ainm ‘oieoíche bwoaillbhuail ynan dorrysdoras’ curritcurtha erar Oie HouneyOíche Shamhna rishle tammylttamall.

NyNa laghynlaethanta t'aynatá ann jiuinniu, tatá nappinyntornapaí tannaghtynag fanacht ecag creecroí Hop-tu-Naa asagus tatá ymmoddeemórán paitçhynpáistí aynsin coamreyéadaí scaanaghtaibhsiúla foastfós gollag dul mygeayrttimpeall ny thieynna dtithe leshle nappinyntornapaí grainnitgreanta. AghAch nishanois, t'adtá siad goaillag gabháil arraneamhráin asagus jannooag déanamh draneyndánta jerkalag súil rishle miljanynmilseáin asagus shocklaidseacláid.

Choud's taCé go bhfuil shohseo jannooag déanamh dullyrdoiléir ynan linneylíne eddyridir tradishoonyntraidisiúin Hop-tu-Naa asagus H*lloween, cha nelníl adsiad cochiangltcomhcheangailte. Cha lhoys daNí leomhfadh peiaghduine erbeear bith grará ‘trick or treat’ asagus tatá nyna h-arraneynhamhráin asagus draneyndánta er lhehar leith taatá kiaullitcanta maghamach liorishag ymmodeemórán paitçhynpáistí erar Oie HouneyOíche Shamhna er vetar éis a bheith nynina ayrngcuid jeh nyndá tradishoondtraidisiún rishle tammylttamall foddeyfada.

TaTá cummaghynleaganacha ancasleydifriúla jehde nyna h-arraneynhamhráin asagus draneyndánta tradishoonaghtraidisiúnta Hop-tu-Naa foastfós ry-chlashtynle cloisteáil mygeayrttimpeall ynan ellanoileáin, aynsi GaelgManainnis asagus BaarleBéarla myrgeddinchomh maith asagus tatá daunsedamhsa tradishoonaghtraidisiúnta dy ghollle dul mârooin éineacht leo neeshtfreisin. ShohSeo feanishfianaise jeh liuridd'fhad asagus lajerysláidreacht ynna 'eailleyféile Hop tu Naa, asagus gyn dooytgan dabht ta'dtá siad nynina ayrngcuid jehde shennaghysstair ynan ellanoileáin.

TaTá ymmoddeemórán bentynbainte rishle ‘Jinny ynan BuitçhChailleach’, ard-phersoonpríomhphearsa t'er veatá tar éis a bheith cochiangltcomhcheangailte rishleis ynan 'eailleyfhéile rishle traatréimhse foddeyfhada. VaBhí ‘Jinny’ nyina ben firrinaghfíorbhean enmyssitainmnithe Joney Lowney asagus hie ee fo cooish leighcuireadh cúis dlí uirthi aynsi 1715 asagus 1716 son buitçheraghtmar gheall ar an asarlaíocht. Ren ee shaghneySheachain sí baasean bás asagus hug adchuireadar ayns pryssooni bpríosún eeí. T'adyr graDeirtear dy velgo bhfuil ynan feanishfhianaise vaa bhí ymmyditúsáidte ny noiina haghaidh ry-gheddynle fáil aynsin ymmoddeeiliomad cochiaullcurfánna jehde nyna h-arraneynhamhráin asagus draneyndánta taatá foastfós aynann jiuinniu.

“Jinny the Witch went over the house, to get the stick to lather the mouse Hop-tu-Naa, my mother's gone away, and she won't be back until the morning.”

Choud's taCé go bhfuil Hop-tu-Naa er chaghlaatar éis athrú harrishthar nyna bleeantynblianta, foastfós t'eetá sí nyina traaham dy heetle teacht ry-cheilleyle chéile dy yannoole déanamh aittysgrinn asagus ardeailleyceiliúradh. AghAch, gyn dooytgan dabht, t'eetá sí ny smooníos mó naná shohseo. T'ehTá sé scanshoiltábhachtach dy reayllle coinneáil nyna cliaghtaghyn shennsean-nósanna biobeo asagus mârooin éineacht leo shennaghysstair asagus cultoorcultúr er lhehar leith ynan ellanoileáin.

Dy voddey beayn napinynGo maire tornapaí buan, asagus nyná jarrooddearmad, sheis é Hop-tu-Naa t'aynatá ann!