Ainliú Luiche | Taobh Le Taobh | Anótáil Inlíne

An naoṁaḋnaoú althalt.

DoDe na céidchéad ríoġaiḃríthe roa ġaḃghabh flaiṫeasflaitheas Éireann; agus dode gaċgach riġ ’naina ndiaiḋndiaidh d’ár’dár ġaḃghabh í, do réirde réir oirdord na n-aimsearn-aimsirí agus na ngaḃáltasngabháltas, ann soanseo síos.

Do ġaḃGhabh SláinġeSláine mac DealaDheala micmhic LóiċLóich flaiṫeasflaitheas Éireann bliaḋainbliain, go ḃfuairbhfuair bás i nDionn Riġ, d’á ngairṫearngairtear DuṁaDumha SláinġeSláine: agus dob’ba éisiḋeeisean céidchéad rí Éireann riaṁriamh; agus fós ba héba é ceudchéad ṁarḃmharbh Éireann d’Ḟearaiḃd’Fhir BolgBholg é.

Do ġaḃGhabh RuġruiḋeRúraí mac DealaDheala micmhic LóiċLóich ríoġaċtríocht Éireann dhá ḃliaḋainbhliain, gur ṫuitthit i sansa mBruġmBrugh ósos Bóinn.

Do ġaḃGhabh Gann agus Geanann ríoġaċtríocht Éireann ceiṫreceithre bliaḋnabliana, gur eugsadéag siad dode ṫáṁthámh i ḃFréaṁainnbhFréamhainn Míḋe.

Do ġaḃGhabh SeanġannSeanghann an riġe cúig bliaḋnabliana, gur ṫuitthit le FiaċaiḋFiacha CeinnḟionnánCeannfhionnán.

Do ġaḃGhabh FiaċaiḋFiacha CeinnḟionnánCeannfhionnán mac Stairn micmhic RuġruiḋeRúraí micmhic DealaDheala micmhic LóiċLóich an ríġe cúig bliaḋnabliana, gur ṫuitthit le Rionnal mac GeanainnGheanainn micmhic DealaDheala micmhic LóiċLóich. Ceinn-ḟionnaCinn fhionna do ḃíoḋa bhíodh ar ḟearaiḃfhir Éireann re n-alena linn: is aire roa hainmniġeaḋainmníodh CeinnḟionnánCeannfhionnán de.

Do ġaḃGhabh Rionnal ríoġaċtríocht Éireann sé bliaḋnabliana, gur ṫuitthit le FoiḋbġeinFoidhbghin mac SeanġainnSheanghainn micmhic DealaDheala micmhic LóiċLóich.

Do ġaḃGhabh an FoiḋbġeinFoidhbghin seo an riġe ceiṫreceithre bliaḋnabliana go dtorċairdtorchair le hEoċaiḋhEochaidh mac Eirc i MaiġMaigh MuirṫeiṁneMuirtheimhne.

Do ġaḃGhabh EoċaiḋEochaidh mac Eirc micmhic Rionnail micmhic GeanainnGheanainn an riġe deiċdeich mbliaḋnambliana. Ní raiḃeraibh fearṫainfearthainndoinionndoineann re alena linn, ná bliaḋainbliain gan meas agus toraḋtoradh. Is i n-aina aimsir do cuireaḋa cuireadh eugcóiréagóir agus aindliġeaḋaindlí Éireann ar gcúl, agus doa horduiġeaḋordaíodh dliġṫedlíthe dearḃṫadearfa dearsgnaiġṫedearscnaithe innteinti. Do ṫuitThit an t-EoċaiḋtEochaidh seo le trí macaiḃmhac NeiṁeaḋNeimhidh micmhic BaḋraoiBhadhraoi (Ceasarb, LuaṁLuamh, agus LuaċraLuachra a n-anmannan-ainmneacha) i gcaṫgcath MaiġeMhaighe TuireaḋTuireadh. Is é an t-EoċaiḋtEochaidh seo baḞearFhear mBolg roimh dteaċttheacht TuaiṫeTuaithe Dé Danann i n-Éirinnin Éirinn. Is í ba ríoġanríon dó, TaillteTailte inġeaniníon ṀaḋmóirMhadhmóirEaspáineSpáinne, agus i dTailltinndTailtinn do haḋnaiceaḋa adhlacadh í, gonaḋgonadh uaiṫeuaithi roa hainmniġeaḋainmníodh TaillteTailte. NuaḋaNuadha AirgeadláṁAirgeadlámh ba rí an tan soinsin ar ṪuaṫuaiḃThuatha Dé Danann. Is imċianimchian baoia bhí an caṫcath soseo MaiġeMaighe TuireaḋTuireadh ag aá ċurchur idir an dá ríġ reaṁráiḋteréamhráite. GiḋeaḋCé ea do briseaḋbriseadh ar EoċaiḋEochaidh agus ar ḞearaiḃFhir BolgBholg fafaoi ḋeoiḋdheoidh, gur marḃaḋmaraíodh EoċaiḋEochaidh agus go dtorċairdtorchair céad míle d’á ṁuinntirmhuintir ó ṀaiġMhaigh TuireaḋTuireadh go TráiġTrá EoṫuileEothuile. I sanSa gcaṫgcath soseo doa beanaḋbaineadh a láṁlámh dode NuaḋaNuadha AirgeadláṁAirgeadlámh, go raiḃeraibh ag aá léiġeasleigheas seaċtseacht mbliaḋnambliana, gur cuireaḋcuireadh láṁlámh n-airgidairgid air, gonaḋgonadh de roa hainmniġeaḋainmníodh NuaḋaNuadha AirgeadláṁAirgeadlámh ḋede.

An beagán d’Ḟearaiḃd’Fhir BolgBholg teurnaa théarnaigh as an gcaṫgcath soseo, do ċuadarchuadar ar teiṫeaḋteitheadh roimh TuaṫaiḃThuatha Dé Danann, gur háitiġeaḋáitíodh riuleo Árainn, Íle, ReaċrainnReachlainn, Inse Gall, agus iomad oiléanoileán ar ċeanaarcheana, agus do ċoṁnuiġchónaigh siad ionntaiontu go haimsir na gcúigeaḋaċgcúigeach doa ḃeiṫbheith i ḃflaiṫeasbhflaitheas Éireann, gur ḋíbirsioddhíbríodar na CruiṫniġCruithnigh, eaḋoneadhonPictiPiochtaí,’ as na hoiléanaiḃhoileáin sin iad, gogur dtángadarthángadar d’ḟiosd’fhios ĊairbreChairbre NiaḋfirNiadhfir, rí LaiġeanLaighean, go ḃfuairsiodbhfuair siad fearann ar ġaḃáltasghabháltas uaiḋuaidh. GiḋeaḋCé ea, baoibhí dode ṫroimethroime a gcíosa go ná’rnár ḟéadsadfhéadadar a ḟulangfhulaingt. TiaġaidTagann siad as sin d’ḟiosd’fhios MeaḋḃaMhéibhe agus Oiliolla, gogur dtugadarthugadar fearann dóiḃdóibh, gonaḋgonadh í sin imirce macmhac n-UġṁóirnÚmhóir. AonġusAonghus mac UġṁóirÚmhóir ba flaiṫfhlaith orraorthu ṫoirthoir. Is uaṫauathu ainmniġṫeara ainmnítear na fearainn i n-ár’inar ġaḃsadghabh siad coṁnuiḋecónaí i n-Éirinnin Éirinn, mar atá LoċLoch Cime ó ĊimeChime ceiṫirċeannceathaircheann, Rinn ṪamainThamain i MeaḋruiḋeMeáraí, LoċLoch Cútra, Rinn mBeara Molinn, Dún AonġusaAonghusa i n-Árainnin Árainn, Carn Conaill, i gcríċgcrích AiḋneAidhne, MaġMagh n-AġarnAghar mic UġṁóirÚmhóir an ḟileaḋfile, DruimDroim n-AsailnAsail, MaġMagh Maoin mic UġṁoirÚmhóir, LoċLoch Uair [ó Uar] mic UġṁóirÚmhóir. Agus do ġaḃsadghabhadar dúintedúnta [agus inseaḋainsí] mar an gceudnagcéanna i n-Éirinnin Éirinn, gur díbreaḋdíbríodh rele CoingculainnCoin gCulainn, rele Conall CearnaċCearnach, agus rele hUltaiḃhUltaigh ar ċeanaarcheana iad. Ní háiriṁṫearáirítear ráṫarátha doa ṫógḃáilthógáil, loċalocha doa ṫoṁaiḋmthomhaidhm, náid máġa doa ḃuainbhaint a coilltiḃcoilltí i ḃflaiṫeasbhflaitheas ḃFearbhFear mBolg. AdeiridDeir drong rele seanċusseanchas gurabgur díoḃdíobh na trí haicmeaḋaaicme soseo fil i n-Éirinnin Éirinn naċnach dode GaeḋealaiḃGhaeil, eaḋoneadhon, GaḃraiḋeGabhraí ṠucaShuca i gConnaċtaiḃgConnachta, Uí ṪairsiḋThairsigh i gcríċgcríoch Ua ḃFailġeUíbh Fhailí, agus Gaileoin LaiġeanLaighean. Is iad sin imṫeaċtaimeachtaí ḞearFhear mBolg, do réirde réir an tseanċaiḋetseanchaí, ṪanuiġeThanaí eolaiġeolaighṀaoilċonaireMhaoilchonaire, i sansa duainduan darabdar tosaċtosach an rann soseo:

Fir ḂolgBholg ḃádarbhíodar sonna seal,
I n-InisIn Inis ṁóirmhóir mac MíleaḋMíle;
Cúig taoisiġtaoiseach tángadara tháinig ann,
Atá liom iuliúl a n-anmannn-ainmneacha.