Foras Feasa ar Éirinn

Ainliú Luiche | Taobh Le Taobh | Anótáil Inlíne

An ceaṫraṁaḋ alt.

Ag so do ċruṫuġaḋ an ċeud aṫar ór’ ḟásamar, eaḋon, Áḋaṁ, agus d’á ṡlioċt go Noe, agus as sin go clainn clainne Noe, go dtugṫar linn craoḃsgaoileaḋ gaċ aicme d’ár ġaḃ sealḃ Éireann go hiomlán go Noe, agus fós gaol gaċ druinge ḋíoḃ féin ré’ ċéile.

Ar dtús do cruṫuiġeaḋ Áḋaṁ an seiseaḋ lá d’aois an doṁain: an cúigeaḋ bliaḋain deug do ré Áḋaiṁ rugaḋ Cáin agus a ṡiur Calmana: an deaċṁaḋ bliaḋain fiċead do ré Áḋaiṁ rugaḋ Abel agus a ṡiur Delbora: i gcionn céid agus trioċad bliaḋan do ré Áḋaiṁ rugaḋ Séṫ, do réir na n-Eaḃruiḋeaċ, aṁail léaġtar ag Policronicon.

Ag so d’aois na n-aiṫreaċ ó Áḋaṁ go Noe, agus fad na haimsire ó Áḋaṁ go dílinn; agus geinealaċ Noe go hÁḋaṁ.

Noe, mac Laiṁiaċ, mic Matusalem, mic Enoċ, mic Iareṫ, mic Malaleel, mic Cainan, mic Enos, mic Ṡéiṫ, mic Áḋaiṁ: óir a maireann d’éis na dílinne is do ṡlioċt Ṡéiṫ iad uile, agus do báiṫeaḋ slioċt Ċáin uile fa’n dílinn. Agus is é fad ó ċruṫuġaḋ Áḋaiṁ go dílinn, do réir na n-Eaḃruiḋeaċ, sé bliaḋna deug a’s dá ḟiċid ar ṡé céad ar ṁíle; gonaḋ aire sin do ráiḋ an seanċaiḋe an rann so: —

Ceud aimsear an ḃeaṫa ḃinn, ó tá Áḋaṁ go dílinn;
Sé bliaḋna caogad, ráḋ nglé, ar ṡé céadaiḃ ar ṁíle.

Ag so mar ṫig seanċaiḋe eile leis an áireaṁ gceudna: —

Sé bliaḋna agus caoga, agus sé céad, mar ríṁim,
A’s míle, mar áirṁim, ó Áḋaṁ go dílinn.

Tig fós úġdar eile re seanċus ar an gcoṁáireaṁ gceudna: —

Deiċ gcéad bliaḋan, sé-ċéad cáin, ar ċaogaid, go sé bliaḋnaiḃ,
Mar ríṁim, is rús gan oil, ó ḋílinn go tús doṁain.

Ag so ré gaċ nduine ór’ ḟás Noe i san líne díreaċ: — Áḋaṁ, trioċa ar naoi gcéad bliaḋan; Séṫ, dá ḃliaḋain deug ar naoi gcéad; Enós, cúig bliaḋna ar naoi gcéad; Cainan, deiċ mbliaḋna ar naoi g-céad; Malaleel, naoi gcéad aċt cúig bliaḋna d’á n-easbaiḋ; Iareṫ, dá ḃliaḋain, a’s trí fiċid ar naoi gcéad; Enoċ, cúig bliaḋna agus trí fiċid ar ṫrí céad; Matusalem, naoi mbliaḋna, trí fiċid, ar naoi gcéad; Laiṁiaċ, seaċt mbliaḋna deug, trí fiċid, ar ṡeaċt gcéad; Noe, deiċ mbliaḋna, dá ḟiċid ar naoi gcéad.

Ag so dearḃaḋ an tseanċaiḋe ar ré gaċ árdaṫar díoḃ, aṁail léaġtar ’san duain darab tosaċ: — ‘Aṫair ċáiċ ċoimsiġ neiṁe,’ ⁊ c.: —

Trioċa naoi gcéad bliaḋan bán,
Saoġal Áḋaiṁ re a iomráḋ;
Deiċ mbliaḋna ris sin uile
Saoġal a ṁná mongḃuiḋe:
Saoġal Ṡéiṫ is eol dam sin,
A ḋó-ḋeug ar naoi gcéadaiḃ;
Cúig bliaḋna naoi gcéad, ro clos,
Nó go rug an t-eug Enós:
Deiċ mbliaḋna naoi gcéad, gan gráin,
Aois mic Enóis, Caináin:
Naoi gcéad aċt a cúig, go mbloiḋ,
Saoġal Ṁalaleel mór-ġloin;
Dá ḃliadain seasgad naoi gcéad,
Do Iareṫ ré ndul d’eug;
Trí céad, seasga, cúig, ro clos,
D’Enoċ ré ndul i bParrṫas:
Naoi mbliaḋna seasgad, go mbloiḋ,
Agus naoi gcéad do ḃliaḋnaiḃ,
Is é sin an saoġal, seang,
Tugaḋ do Ṁatusalem;
Saoġal Láiṁiaċ, luaiḋtear leat,
Seaċt gcéad, seaċtṁoġa, ’sa seaċt:
Saoġal Nóe, niaṁġlan a ḃloiḋ,
Caoga ar naoi gcéad bliaḋan.

Mar do ċonnairc Dia, ’iomorro, slioċt Ṡéiṫ ag dul tar a ṫiomna féin, mar do aiṫin díoḃ gan cumasg ná cleaṁnas do ḋéanaṁ re slioċt Ċáin ċolaiġ, agus ná’r ċoiméad siad an fógraḋ soin, do ċuir dílinn do ḃáṫaḋ na ndaoine uile, aċt Noe agus a ḃean d’arḃ’ ainm Coba, agus a ṫriar mac, Sem, Ċam, agus Iafeṫ, agus a dtriar ban, Olla, Oliḃa, agus Oliḃana: óir níor ċumaisg Noe re slioċt Ċáin, agus do ḃí sé fíreunta. Iar dtráġaḋ [na] dílinne, rannais Noe trí ranna an doṁain idir a ṫrí macaiḃ, aṁail adeir an seanċaiḋe: —

Sem ro ġaḃ i n-Asia n-áit;
Ċam go n-a ċlainn ’san Afraic;
Iafeṫ uasal agus a ṁic,
Is iad ro ġaḃ an Eoraip.

Do ċraoḃscaoileaḋ an triair mac soin ór’ geineaḋ an dá ċinéal deug agus trí fiċid do ḃí ag tógḃáil an tuir.

Seaċt mic fiċead ag Sem, um Arfaxat, um Asur, um Persius; agus is d’á ṡíol sin na hEaḃruiḋe. Trioċa mac ag Cam, agus is díoḃ sin Cus agus Canaan. A cúig-deug ó Iafeṫ, agus is díoḃ sín Gomer agus Magog. Ag so rann ag dearḃaḋ na gcinéal úd, do ċin ó ṫrí macaiḃ Noe: —

Trioċa mac mín, monor nglé,
Cinsiod ó Ċam mac Noe;
A seaċt fiċead fil ó Ṡem,
A cúig deug ó Iafeṫ.

Ó Iafeṫ do ċinsiod mórán do luċt na hAsia, agus luċt na hEorpa uile. Do ṡlioċt Ṁagog mic Iafeṫ luċt na Scíṫia, agus go háiriṫe na treaḃa do ġaḃ Éire iar ndílinn ria macaiḃ Ṁíleaḋ, aṁail foillseoċam i ngaḃálaiḃ Éireann iar ndílinn. Giḋeaḋ, cuirfeam síos ann so ar dtús, do ġaḃálaiḃ Éireann ria ndílinn, do réir droinge re seanċus, sul luaiḋfeam na fíor-ġaḃála do rinneaḋ uirre d’éis dílinne.

An ceathrú halt.

Ag seo de chruthú an chéad athar ónar fhásamar, eadhon, Ádhamh, agus dá shliocht go Naoi, agus as sin go clann clainne Naoi, go dtugtar linn craobhscaoileadh gach aicme dár ghabh seilbh Éireann go hiomlán go Naoi, agus fós gaol gach droinge díobh féin lena chéile.

Ar dtús cruthaíodh Ádhamh an séú lá d’aois an domhain: an cúigiú bliain déag de ré Ádhaimh rugadh Cáin agus a shiúr Calmana: an deichiú bliain fichead de ré Ádhaimh rugadh Áibil agus a shiúr Delbora: i gceann céad agus tríocha bliain de ré Ádhaimh rugadh Séat, de réir na nEabhrach, amhail a léitear ag Policronicon.

Ag seo d’aois na n-aithreacha ó Ádhamh go Naoi, agus fad na haimsire ó Ádhamh go díle; agus ginealach Naoi go hÁdhamh.

Naoi, mac Laimhiach, mhic Matusalem, mhic Enoch, mhic Iareth, mhic Malaleel, mhic Cainan, mhic Eanós, mhic Shéith, mhic Ádhaimh: óir a maireann tar éis na díleann is de shliocht Shéith iad uile, agus bádh sliocht Cháin uile faoin díle. Agus is é fad ó chruthú Ádhaimh go díle, de réir na nEabhrach, sé bliana déag agus daichead ar shé chéad ar mhíle; gonadh aire sin dúirt an seanchaí an rann seo: —

Céad aimsir an bheatha bhinn, ó tá Ádhamh go díle;
Sé bliana caogad, rá glé, ar shé céadta ar mhíle.

Ag seo mar a thagann seanchaí eile leis an áireamh céanna: —

Sé bliana agus caoga, agus sé chéad, mar ríomhaim,
Agus míle, mar áirím, ó Ádhamh go díle.

Tagann fós údar eile le seanchas ar an gcomhaireamh céanna: —

Deich gcéad bliain, sé chéad cáin, ar chaoga, go sé bliana,
Mar ríomhaim, is rús gan oil, ó dhíle go tús domhain.

Ag seo ré gach duine ónar fhás Naoi sa líne dhíreach: — Ádhamh, tríocha ar naoi gcéad bliain; Séat, dá bhliain déag ar naoi gcéad; Enós, cúig bliana ar naoi gcéad; Cainan, deich mbliana ar naoi gcéad; Malaleel, naoi gcéad ach cúig bliana dá n-easpa; Iareth, dá bhliain, agus trí fichid ar naoi gcéad; Enoch, cúig bliana agus trí fichid ar thrí chéad; Matusalem, naoi mbliana, trí fichid, ar naoi gcéad; Laimhiach, seacht mbliana déag, trí fichid, ar sheacht gcéad; Naoi, deich mbliana, daichead ar naoi gcéad.

Ag seo dearbhú an tseanchaí ar ré gach ardathar díobh, amhail a léitear sa duan dar tosach: — ‘Athair cháich d’aimsigh neimhe,’ ⁊ c.: —

Trí naoi gcéad bliain bán,
Saol Ádhaimh lena iomrá;
Deich mbliana leis sin uile
Saol a mhná moingbhuí:
Saol Shéith is eol dom sin,
A dó dhéag ar naoi gcéad;
Cúig bliana naoi gcéad, a cloisteáil,
Nó gur rug an t-éag Enós:
Deich mbliana naoi gcéad, gan gráin,
Aois mic Enóis, Caináin:
Naoi gcéad ach a cúig, go mbladh,
Saol Mhalaleel mórghloinn;
Dá bhliain seasca naoi gcéad,
Do Iareth roimh dhul d’éag;
Trí chéad, seasca, cúig, a cloisteáil,
D’Enoch roimh dhul i bParthas:
Naoi mbliana seascad, go mbladh,
Agus naoi gcéad de bhliana,
Is é sin an saol, seang,
Tugadh do Mhatusalem;
Saol Láimhiach, luaitear leat,
Seacht gcéad, seachtó, is a seacht:
Saol Naoi, niamhghlan a bhladh,
Caoga ar naoi gcéad bliain.

Mar a chonaic Dia, iomorra, sliocht Shéith ag dul thar a thiomna féin, mar a d’aithin díobh gan cumasc ná cleamhnas a dhéanamh le sliocht Cháin cholaigh, agus nár choimeád siad an fógra sin, a chuir díle do bhá na ndaoine uile, ach Naoi agus a bhean darbh ainm Coba, agus a thriúr mac, Sem, Cham, agus Iáfat, agus a dtriúr ban, Olla, Olibha, agus Olibhana: óir níor chumaisc Naoi le sliocht Cháin, agus bhí sé fíréanta. Iar dtrá [na] díleann, roinn Naoi trí roinn an domhain idir a thrí mac, amhail a deir an seanchaí: —

Sem a ghabh san Áise n-áit;
Cham gona chlann san Afraic;
Iáfat uasal agus a mhic,
Is iad a ghabh an Eoraip.

De chraobhscaoileadh an triúr mac sin ónar gineadh an dá chineál déag agus trí fichid a bhí ag tógáil an túir.

Seacht mic fichead ag Sem, um Arfaxat, um Asur, um Persius; agus is dá shíol sin na hEabhraigh. Tríocha mac ag Cam, agus is díobh sin Cus agus Canaan. A cúig déag ó Iáfat, agus is díobh sin Gómar agus Mágóg. Ag seo rann ag dearbhú na gcineál úd, a chin ó thrí mac Naoi: —

Tríocha mac mín, monor glé,
Chin siad ó Cham mac Naoi;
A seacht fichead fil ó Shem,
A cúig déag ó Iáfat.

Ó Iáfat a chin mórán de lucht na hÁise, agus lucht na hEorpa uile. De shliocht Mhágóg mhic Iáfat lucht na Scitia, agus go háirithe na treibheanna a ghabh Éire iar ndíle roimh mhic Mhíle, amhail a fhoilseoimid i ngabhálacha Éireann iar ndíle. Cé ea, cuirfimid síos anseo ar dtús, de ghabhálacha Éireann roimh dhíle, de réir droinge le seanchas, sula luafaimid na fíorghabhálacha a rinneadh uirthi tar éis díleann.