Cur Credjue da'n Vooinjer Veggey

Eer nish ta mee credjal dy vel lioaryn noa foast er nyn glou mychione mooinjer-veggey ayns Mannin, as foddee ayns cheeraghyn elley as ta fys ain ooilley er y voghtynid fud joarreeyn as cummaltee myrgeddin, tra t'ad g'immeeaght harrish y droghad beg ec Ballalionney. Agh ga dy vel wheesh dy skeealyn quaaghey goll mygeayrt my-nyn-gione, vel peiagh erbee ec y traa t'ayn credjal dy row rieau y lheid ayn? Cha s'ayms dy-jarroo. Agh ta mish slane shickyr dy ren ny shenn Vanninee credjal ayns lheid ny cretooryn as ferrishyn, y phynnoderee, y buggane, y glashtin, y dooinney-oie a. r. e.

Ta cooinaghtyn aym er skeeal va er ny insh dou oie dy row liorish Bnr. M — C, foddee daeed vlein as ny smoo er-dy-henney. V'ee hene as yn sheshey as ny paitchyn eck nyn gaarjyn dou, as va mish as daa ny tree deiney aegey elley cliaghtit goll keayrt ny ghaa dys y thie oc 'syn 'astyr dy chloie caartyn as pleadeil, clashtyn rish skeealyn as spotchyn; dy-mennick veagh shin tannaghtyn ayns shen dys 3 ny 4 er y chlag 'sy voghrey.

Oie dy row, cha s'ayms cre'n oyr, va imraa jeant jeh'n vooinjer-veggey liorish fer ennagh jin, as dooyrt fer jeh ny inneenyn, “Tcha! Boghtynid! Cha nel y lheid ayn!” Agh yeeagh M — seose veih ny caartyn ayns e laue, as dooyrt ee “O, dy jarroo! Well, my ta shiu gra dy nee ooilley ommidjys ny skeealyn shoh jeh ny ferrishyn, ta mee dy ghra riu dy vel shiu ooilley ersooyl cam! Shimmey keayrt ta mish er vakin ad ec B —!” Ren ooilley'n cloie scuirr er shoh, as vlake shin ooilley urree. B'leayr da M — dy row shin ooilley ayns ourys. Yeeagh ee orrin ooilley, fer lurg fer, as dooyrt ee, “Te jeeaghyn dooys nagh vel shiu dy my chredjal, myr dy beagh shiu sheiltyn dy vel mee spotchal! Cha nee spotch eh, er chor erbee! Ta mee dy insh diu.” Ghow ee tastey jeems, as mish ny hoie ny s'niessey jee as blakey urree, as hyndaa ee orryms “As uss Alick chreeney! Cre t'ou uss dy ghra? Ta mee dy dty akin dty hoie ayns shen as myn-ghearey gannidagh ooilley harrish dty eddin grouw! Vel uss credjal dy nee spotchal eh shoh?” “Cum ort nish, M — cum ort!” as mish. “Cha row mee cheet er shen! Agh shegin dou gra nagh vel eh ro-aashagh dy chredjal ny t'ou uss er 'ra. Insh dooin shen reeshtagh.” “Gow-jee ny scryssyn shen jeh ny eddinyn eu as inshym eh,” dooyrt M —. “Myr ta fys eu, va mee troggit ec B —. Ta'n thie ayns shen foastagh, as shione diuish cre'n thie t'eh. Va earroo dy viljyn mooarey mygeayrt y thie, agh er cheu-hoal yn vayr cha row agh cleigh foain as thammaghyn-drine, as biljyn veggey, g'aase feer chiu.”

Shoh yn chied red t'ayns my chooinaghtyn. Fastyr dy row, va mish cloie er y vayr marish paitchyn elley; ve g'aase anmagh, as va'n keeiragh cheet er. As cheayll mee my voir g'yllagh orrym voish yn dorrys, ‘Tar stiagh nish, M —! As shiuish paitchyn elley, ersooyl thie lhiu; te bunnys dorraghey!’ Va mee dy kinjagh biallagh da my voir, as hie mee stiagh chelleeragh; agh dooyrt mee r'ee ‘Cha nel eh dorraghey foast, y vummig, as baillym tannaghtyn cheu-mooie tammylt beg ny-sodjey.’ ‘Ogh, foddee dy beagh eh sauchey dy-liooar,’ dooyrt ee. ‘Cha nel mish rieau er chlashtyn jeh skeayley jeant ec y vooinjer-veggey rish peiagh erbee, agh share dooin ve shickyr.’

“Va mee er chlashtyn skeealyn-ferrishyn hannah, gyn monney geill y chur daue, agh cha row mee rieau er smooinaghtyn dy row lheid ny cretooryn quaaghey shen ry-gheddyn faggys da'n thie ain-hene! as cha row mee rieau er ngeddyn slint jeu. Agh erreish dou v'er chlashtyn shoh veih my voir, d'reayll mee arrey, jeeaghyn magh er ny h-uinnagyn tra ve g'aase dorraghey 'syn 'astyr, as keayrtyn gyn-yss da my voir fosley yn dorrys 'naght oddyms fakin ny share. As oie dy row b'leayr dou ad, as adsyn roie noon as noal fud ny thammagyn er mullagh y chleigh jeeragh er y thie ainyn.”

Scuirr ee veih loayrt eisht, as yeeagh mygeayrt orrin, as shinyn ooilley nyn soie ayns shen nyn dost as jeeaghyn yn derrey yeh er y jeh elley, gyn fys ain cre erbee dy ghra; eisht dooyrt ee, “Te jeeaghyn dooys nagh vel shiu dy my chredjal eer foastagh!”

“Agh, cha nel fer jin gra nagh vel shin dy dty chredjal!” D'reggyr mish dy-tappee, “Agh s'quaagh yn skeeal eh shoh! Insh dooin nish, cre'n torch dy chretooryn v'ad, as cre v'ad jannoo?”

“Cha row ad jannoo veg er-lhimmey jeh roie as lheimyragh mastey ny thammagyn er y chleigh. V'ad gollrish deiney beggey, cha nee ny smoo na daa hrie er yrjid. Jeeaghyn er-gooyl nish, ta mee credjal dy row reeayllagh dy vraane nyn mast'oc, agh cha nel mee shickyr jeh shen. Yn chied cheayrt va mysh jeih jeu ry-akin, agh keayrt ny ghaa ny lurg shen honnick mee ad reesht as ny keayrtyn va ny shlee na shen.”

“As cre mysh yn eaddagh oc? Te er ny ghra dy vel y vooinjer-veggey ceau jaggadyn gheayney as idd jiargey; naik uss rieau ny daaghyn shoh orroo?” “Cha vaik. Ve bunnys dorraghey tra haink ad, as v'ad fo scadoo ny thammagyn; cha dod mee fakin veg ny smoo na ny cummaghyn oc, nyn shassoo magh roish y faiyr ayns y vagher mooar harrish y chleigh. Cha vaik mish rieau daah erbee agh s'cooin lhiam dy row idd birragh er nyn ging.”

“My she breag ta mee g'insh diu, she breag cheayll mee.” Aghterbee, shen y skeeal. Nod shinyn y lheid y chredjal 'sy laa t'ayn jiu? Cha s'ayms dy-jarroo. Shimmey keayrt ny lurg shen vrie mee jeh M — mychione y chooish shoh, agh cha jinnagh ee e skeeal y chaghlaa er chor erbee.

Foddee nagh n'eeu eh briaght jin-hene, “Nee yn 'irriney eh, ny dyn,” agh “Kys te dy ren ny shenn-ayraghyn ain credjal, gyn ourys erbee oc, ayns lheid ny cretooryn shoh, as nish nagh vel ad ry-akin boayl erbee?”

Tabhair Creideamh don Mhuintir Bheag

Anois féin tá mé ag creidiúint go bhfuil leabhar nua fós á gcló faoi dhaoine maithe i Manainn, agus b'fhéidir i dtíortha eile agus tá a fhios againn uile ar an bhochtaineacht ar fud deoraithe agus áitritheoirí chomh maith, nuair atá siad ag imeacht thar an droichead beag ag Baile an Ghleanna. Ach cé go bhfuil an oiread de scéalta aisteacha ag dul timpeall fúthu, an bhfuil duine ar bith ag an am atá ann ag creidiúint go raibh riamh a leithéid ann? Níl a fhios agamsa go deimhin. Ach tá mise iomlán cinnte go ndearna na sean-Mhanannaigh creidiúint i leithéid na créatúir agus síofraí, an satair, an púca, an gruagach, an duine oíche s. r. l.

Tá cuimhní agam ar scéal a bhí á insint dom oíche amháin ag Bean. M — C, b'fhéidir daichead bliain agus níos mó ó shin. Bhí sí féin agus an céile agus na páistí aici ina gcairde dom, agus bhí mise agus dhá nó trí dhuine óga eile cleachta dul uair nó dhó go dtí an teach acu sa tráthnóna le himirt cártaí agus pléadáil, cloisteáil le scéalta agus jócanna; go minic bheimis ag fanacht ansin go 3 nó 4 a chlog sa mhaidin.

Oíche amháin, níl a fhios agamsa cén fáth, bhí lua déanta de na daoine maithe ag fear éigin dínn, agus dúirt ceann de na cailíní, “Tcha! Seafóid! Níl a leithéid ann!” Ach d'fhéach M — suas ó na cártaí ina lámh, agus dúirt sí “Ó, go deimhin! Bhuel, má tá sibh ag rá gur uile baois na scéalta seo de na síofraí, tá mé le rá libh go bhfuil sibh uile imithe cam! Is iomaí uair atá mise tar éis feiceáil iad ag B —!” Rinne iomlán na himeartha stoptha air seo, agus d'fhéachamar uile uirthi. Ba léir do M — go rabhamar uile in amhras. D'fhéach sí orainn uile, ceann i ndiaidh cinn, agus dúirt sí, “Tá sé ag féachaint domsa nach bhfuil sibh do mo chreidiúint, mar go mbeadh sibh ag síleadh go bhfuil mé ag magadh! Ní magadh é, ar chor ar bith! Tá mé le hinsint daoibh.” Thug sí aird díomsa, agus mise i mo shuí níos gaire di agus ag féachaint uirthi, agus thiontaigh sí ormsa “Agus tusa Alick críonna! Céard atá tusa le rá? Tá mé do d'fheiceáil i do shuí ansin agus miongháire magúil uile thar d'éadain ghruama! An bhfuil tusa ag creidiúint gur magadh é seo?” “Coinnigh ort anois, M — coinnigh ort!” arsa mise. “Ní raibh mé ag teacht air sin! Ach is éigean dom a rá nach bhfuil sé ró-éasca le creidiúint a bhfuil tusa ag rá. Inis dúinn sin arís.” “Gabhaigí na straoiseanna sin de na héadain agaibh agus inseoidh mé é,” dúirt M —. “Mar atá a fhios agaibh, bhí mé tógtha ag B —. Tá an teach ansin fós, agus is eol daoibhse cén teach atá sé. Bhí líon crann mór timpeall an tí, ach ar thaobh thall an bhóthair ní raibh ach claí faiche agus toim dhraighin, agus crainn bheaga, ag fás fíorthiubh.”

Seo an chéad rud atá i mo chuimhne. Tráthnóna amháin, bhí mise ag imirt ar an bhóthar le páistí eile; bhí sé ag fás déanach, agus bhí an clapsholas ag teacht air. Agus chuala mé mo mháthair ag béicíl orm ón doras, ‘Tar isteach anois, M —! Agus sibhse páistí eile, ar siúl abhaile libh; tá sé beagnach dorcha!’ Bhí mé i gcónaí umhal do mo mháthair, agus chuaigh mé isteach láithreach; ach dúirt mé léi ‘Níl sé dorcha fós, a mháthair, agus ba mhian liom fanacht taobh amuigh tamall beag níos mó.’ ‘Ó, b'fhéidir go mbeadh sé sábháilte go leor,’ dúirt sí. ‘Níl mise riamh tar éis cloisteáil de scaoileadh déanta ag na daoine maithe le duine ar bith, ach is fearr dúinn a bheith cinnte.’

“Bhí mé tar éis cloisteáil scéalta sí cheana, gan mórán aire a thabhairt dóibh, ach ní raibh mé riamh tar éis smaoineamh go raibh leithéid na gcréatúr aisteach sin ar fáil i ngar don teach againn féin! agus ní raibh mé riamh tar éis fáil amharc díobh. Ach tar éis dom a bhí tar éis cloisteáil é seo ó mo mháthair, choinnigh mé faire, ag féachaint amach ar na fuinneoga nuair a bhí sé ag fás dorcha sa tráthnóna, agus uaireanta gan fhios do mo mháthair ag oscailt an dorais mar is féidir liom feiceáil níos fearr. Agus oíche amháin ba léir dom iad, agus iadsan ag rith anonn is anall ar fud na dtor ar mhullach an chlaí díreach ar an teach againne.”

Stop sí ó labhairt ansin, agus d'fhéach timpeall orainn, agus sinne uile inár suí ansin inár dtost agus féachaint an duine amháin ar an duine eile, gan fhios againn cibé le rá; ansin dúirt sí, “Tá sé ag féachaint domsa nach bhfuil sibh do mo chreidiúint fiú fós!”

“Ach, níl duine dínn ag rá nach bhfuilimid do do chreidiúint!” D'fhreagair mise gan mhoill, “Ach is aisteach an scéal é seo! Inis dúinn anois, cén cineál de chréatúr a bhí siad, agus cad a bhí siad ag déanamh?”

“Ní raibh siad ag déanamh faic cé is moite de rith agus léim i measc na dtor ar an chlaí. Bhí siad cosúil le daoine beaga, ní níos mó ná dhá throigh ar airde. Ag féachaint ar gcúl anois, tá mé ag creidiúint go raibh breacadh de mhná ina measc, ach níl mé cinnte de sin. An chéad uair a bhí timpeall deichniúr díobh le feiceáil, ach uair nó dhó ina dhiaidh sin chonaic mé iad arís agus uaireanta bhí níos líonmhaire ná sin.”

“Agus cad faoin éadach acu? Tá sé á rá go bhfuil na daoine maithe ag caitheamh seaicéad uaine agus hataí dearga; an bhfaca tusa riamh na dathanna seo orthu?” “Ní fhaca. Bhí sé beagnach dorcha nuair a thángadar, agus bhí siad faoi scáth na dtor; níor fhéad mé feiceáil faic níos mó ná na cruthanna acu, ina seasamh amach roimh an fhéar sa ghort mór thar an chlaí. Ní fhaca mise riamh dath ar bith ach is cuimhin liom go raibh hataí bioracha ar a gceann.”

“Más é bréag atá mé ag insint daoibh, is bréag a chuala mé.” Ar aon chuma, sin an scéal. An féidir linne a leithéid a chreidiúint sa lá atá ann inniu? Níl a fhios agamsa go deimhin. Is iomaí uair ina dhiaidh sin a d'fhiafraigh mé de M — faoin chúrsa seo, ach ní dhéanfadh sí a scéal a athrú ar chor ar bith.

B'fhéidir nach fiú é fiafraí dínn féin, “Déanfaidh an fhírinne é, nó gan,” ach “Conas atá sé go ndearna na sinsir againn ag creidiúint, gan amhras ar bith acu, i leithéid na gcréatúr seo, agus anois nach bhfuil siad le feiceáil áit ar bith?”