Cheet hug Glion Meay voish Keeill Pherick, ta'n ard raad chyndaa dy-ughtee gys y laue yesh, as ta beeal y bayr dys Glion Rushen ry-akin jeeragh kiongoyrt rooin. Agh ayns shoh ta ry-akin, er y laue hoshtal beeal bayr elley, eddyr yn shap as thie elley faggys da'n chenn chaardee-Ghaaue nish doont rish bleeantyn, ga dy vel fer jeh ny gaaueyn s'jerree foast baghey cha nee foddey ersooyl.
Va'n bayr shoh enmyssit “Bayr Mullagh Vane”, kyndagh rish ny claghyn baney ta ry-gheddyn er y thalloo ard ny sodjey heese, faggys da'n Eairy. Va ymmodee claghyn lheid as ad shoh skeaylt harrish jiass ny h-ellan foddey er-dy-henney liorish awinyn roie voish Slieau Clogh, erskyn Forsdal. (Cha row mish rieau shickyr mychione yn enmyn shoh; Nee “Mullagh” ny “Mollagh” yn 'ockle kiart? Ta J. J. Kneen ayns “Enmyn-buill Vannin” gra dy nee “Mollagh” eh, agh cha s'ayms. Aghterbee, er son y skeeal shoh, s'cummey eh).
Mysh meeiley erskyn Glion Meay ta'n bayr cheet dy ve rea, as ayns shoh ta'n bayr voish Keeill Pherick liorish Creggan ny Mraane as y Bayr Dowin cheet stiagh ayn. Shiartanse dy stundayrtyn elley ta ry-akin er y laue hoshtal bayr elley ta roie shaghey “Boayl Nowell” as har lhergagh Slieau Whallian gys Ballaneas, as ta Bayr Mullagh Vane hene dy ghoaill shin shaghey Arrasey, sheese yn Ughtagh Crosh dys Bayr Arran as Barrule jiass; cronk va enmyssit liorish ny Loghlinee “Wardfell”, ta mee er chlashtyn.
Myr shen, ta kiare raaidyn ayns shoh, as ayns ny shenn laghyn va lheid ny buill shen dy-mennick ayns drogh ghoo fud sleih ny cheerey. As shen myr va'n ynnyd shoh. D'insh my naunt dou (va e h-ayr troggit 'syn ard shen, ec Eairy Pherick) dy row dunver oanluckit ec ny kiare raaidyn (ta carn beg foast ry-akin ayns shen), as shimmey skeeal quaagh va goll fud y sleih mychione y voayl shoh; agh d'ob ee insh dou ny skeealyn v'ee er chlashtyn jeh ny reddyn quaagh as erskyn-dooghys va taaghey eh. Dooyrt ish nagh row ny skeealyn shoh firrinagh; cha nee agh ommidjys almoragh, as lhisagh ad ooilley ve jarroodit.
Agh un skeeal ren ee g'insh dou. Fastyr dy row va ben cheet dy-valley er Bayr Mullagh Vane, as inneen veg maree. Myr v'ad cheet faggys da ny kiare raaidyn, dy-doaltattym ren yn inneen veg ee-hene y yingey stiagh chionn noi yn ven, gra, “Naunt Voirrey, ta mee lane agglit as feayr as ooilley er-creau!” “Cre'n fa? Cre t'ayn?” Chelleeragh hilg y ven farbyl e cooat harrish kione yn inneen veg, as dooyrt ee r'ee, sansheraght, “Tannee faggys dooys nish, y villish veen! As cre-erbee chluinys oo, ny jean oo jeeaghyn er-gooyl! Ny jean oo jeeaghyn er-gooyl er chor erbee, as bee oo sauchey! Ta shin bunnys ec y thie!”
Rosh ad thie dy-sauchey gyn boirey erbee elley. Cha ren yn inneen rieau yn 'astyr shen y yarrood; agh cha row veg rieau er ny insh jee cre v'er jeet orroo, ny cre'n torch dy chretoor v'er chur wheesh dy aggle urree.
Ag teacht chuig Gleann na Má ó Chill Phádraig, tá an mórbhealach ag iompú suas go dtí an lámh dheas, agus tá béal an bhóthair go Gleann Roisean le feiceáil díreach os ár gcomhair. Ach anseo tá le feiceáil, ar an lámh chlé béal bóthair eile, idir an siopa agus teach eile i ngar don tseancheárta ghabha anois dúnta le blianta, cé go bhfuil ceann de na gaibhne is deireanaí fós ina chónaí nach fada ar siúl.
Bhí an bóthar seo ainmnithe “Bóthar Mullaigh Bháin”, mar gheall ar na clocha bána atá ar fáil ar an talamh ard níos faide thíos, i ngar don Eairy. Bhí mórán cloch leithéid agus iad seo scaipthe thar deisceart an oileáin fadó ag aibhneacha ag rith ó Shliabh Log, os cionn Forsdal. (Ní raibh mise riamh cinnte faoin ainm seo; An “Mullach” nó “Garbh” an focal ceart? Tá J. J. Kneen i “Logainmneacha Mhanann” ag rá gur “Garbh” é, ach níl a fhios agamsa. Ar aon chuma, ar son an scéil seo, is cuma é).
Timpeall míle os cionn Gleann na Má tá an bóthar teacht chun bheith réidh, agus anseo tá an bóthar ó Chill Phádraig taobh le Creagán na mBan agus an Bóthar Domhain ag teacht isteach ann. Roinnt slat eile tá le feiceáil ar an lámh chlé bóthar eile atá ag rith thar “Ionad Nowell” agus thar fána Sliabh Choileáin go Ballaneas, agus tá Bóthar Mullaigh Bháin féin le gabháil muid thar Arrasey, síos an Fána Cros go Bóthar Arainn agus Baarool theas; cnoc a bhí ainmnithe ag na Lochlannaigh “Wardfell”, tá mé tar éis cloisteáil.
Mar sin, tá ceithre bhóthar anseo, agus sna seanlaethanta bhí leithéid na n-áiteanna sin go minic i míchlú ar fud shlua na tíre. Agus sin mar a bhí an t-ionad seo. D'inis m'aintín dom (bhí a hathair tógtha sa limistéar sin, ag Eairy Phádraig) go raibh dúnmharfóir adhlactha ag na ceithre bhóthar (tá carn beag fós le feiceáil ansin), agus is iomaí scéal aisteach a bhí ag dul ar fud an tslua faoin áit seo; ach dhiúltaigh sí insint dom na scéalta a bhí sí tar éis cloisteáil de na rudaí aisteacha agus osnádúrtha a bhí á ghnáthú. Dúirt sise nach raibh na scéalta seo fírinneach; ní ach baois aineolach, agus ba chóir dóibh uile a bheith dearmadta.
Ach aon scéal a rinne sí insint dom. Tráthnóna amháin bhí bean ag teacht abhaile ar Bhóthar Mullaigh Bháin, agus iníon bheag in éineacht léi. Mar a bhí siad ag teacht i ngar do na ceithre bhóthar, go tobann rinne an iníon bheag í féin a dhingeadh isteach teann in aghaidh na mná, ag rá, “Aintín Máire, tá mé lán scanraithe agus fuar agus uile ar crith!” “Cén fáth? Céard a atá ann?” Láithreach chaith an bhean eireaball a cóta thar ceann an chailín bhig, agus dúirt sí léi, ag cogarnach, “Fan in aice láimhe domsa anois, a mhilse mhín! Agus cibé rud a chloisfidh tú, ná déan féachaint ar gcúl! Ná déan féachaint ar gcúl ar chor ar bith, agus beidh tú sábháilte! Táimid beagnach ag an teach!”
Shroicheadar abhaile slán sábháilte gan trioblóid ar bith eile. Ní dhearna an cailín riamh an tráthnóna sin a dhearmad; ach ní raibh dada riamh á insint di céard a bhí tar éis teacht orthu, nó cén cineál créatúir a bhí tar éis cur an oiread d'eagla uirthi.